1970'lerin tartışma konularından biri "göç" kavramının "ikili" kullanımına ilişkindi. İlk olarak, Çerkeslerin Kafkasya'dan Çarlık Rusyası tarafından zorla çıkarıldığı gerçeğinden yola çıkılarak zor unsurunu doğrudan ifade etmeyen "göç" kavramı yerine "sürgün" kavramı gündeme geldi. Anayurda dönüş talebine ilişkin olarak da "geri göç" değil "dönüş" kavramının kullanılması gerektiği vurgulandı, bu hakkı savunanlar kendilerine "göççü" denmesine karşı çıkıp "dönüşçü" tanımını kullandılar. İzzet Aydemir'in sürgün tarihine ilişkin çalışmalarını içeren ve 1988'de yayımlanan Göç kitabı da bu sürecin ürünüdür.

Bu eserde çeşitli aşamalarda oluşturulan sürgün trajedisi ana hatlarıyla ele alınmış, olayın verileri yabancı kaynaklarla birlikte muhaceretteki anılara dayanarak değerlendirilmiştir. Çerkeslerin Sürgün tarihinin incelenmesine ağırlık verilirken K. Kafkasyada sürgün öncesi ve muhaceretteki sürgün sonrası Çerkeslerin yaşamı da sergilenmiştir. Sürgünün gerçekleşmesinde büyük etken olan yabancı çıkar çevrelerinin çalışmaları, Anavatanlarını yitirmemek için direnen Çerkes aydınlarının ümitsizce çırpınışları kitabın içeriğinde görülecektir.

İzzet Aydemir