Türkiye'de Çerkes dil ve kültürüne ilişkin çalışmalar 1990'lı yıllarda ivme kazandı. Bu süreçte T’eşu Mehmet Yasin Çelikkıran'ın çalışmaları önemli bir yer tutar. Çelikkıran'ın anadili üzerine çalışmaları, dönemin koşullarından dolayı Türkiye'de yayımlanamadı. Türkçe-Adıgece Sözlük 1991'de ve Çerkesçe-Türkçe Sözlük 1992'de Adıgey Cumhuriyeti başkenti Maykop'ta yayımlandı. Bu çalışmalara ek olarak Çerkes Atasözleri ve Deyimleri (1994) ve Çerkes Masalları (2008) kitapları Çerkes kültürünün tanınmasına önemli katkılarda bulundu.

1864 yılında Anavatanları Kafkasya'dan göç ettirilen ve halen Türkiye, Suriye, Ürdün, Mısır, Yugoslavya ve diğer bir çok ülkelerde yaşayan Adigelerin sayısı bu gün Kafkasya'da yaşayanlardan çok daha fazladır. Osmanlı İmparatorluğu'nun iskan politikası uyarınca göçedenler, imparatorluğun sınırları içinde köy köy, oba oba birbirinden çok uzak yerlere dağıtılarak yerleştirilmiştir.
Aradan geçen 126 yıl içinde Adigeler gerek dil ve gerekse örf ve adetleri bakımından büyük kayba uğramışlardır. Asimilasyonu önlemek imkansız bir durum göstermektedir.
Bu halin verdiği ızdırapla, Türkiye'de benden sonraki nesile bildiğim ve bulduğum Adigece sözleri yazılı olarak aktarmak istedim. Gün gelir, kendi öz dilini öğrenmek isteyen olursa, elinde, kör değneği misali de olsa bir kılavuz bulunmasında yarar umdum.

Mehmet Yasin Çelikkıran